|
- 29
korrik 2005 / TN
-
-
Nga Kabil BUSHATI
-
-
1-Qyteti qė po vdes nė "gjumė"
-
-
Nėse do tė jepej ndonjė rekord
giness se cili qytet nė botė, flėn gjumė ma shumė, patjetėr qė
nė krye tė toplistės do tė renditej Shkodra. Asht nji qytet qė
bjen me fjetė heret, qė nė orėn 22, pėrnjiheri me pula, dhe
zgjohet kund nga ora dhetė e mėngjesit. Pjaca brilante qė dikur
krenohej Shkodra me tė, "vdes"qė nė ora 21 dhe pėrveē policėve
e posterave me fotografitė e deputetave, nuk sheh tjetėr nė
rrugė. Qyteti bie me fjetė herėt, nėn zukatjen e mėrzitėshme tė
mushkajave, dhe dritat fiken nji nga nji. Parruca, diku nga
Ura Dervishbeg, mundohet tė thyejė monotoninė, me dy tre
lokale qė qėndrojnė hapė deri kah ora 3 mbas mesnate.
-
-
Nė mėngjes, kah ora 6, nėpėr rrugė
nuk shikon tjetėr pos nja 30 grave qė presin autobuzėt pėr me
fillue punė nėpėr dy tre rrobaqepsitė e huaja. Zgjimi i qytetit
fillon aty nga ora 8. 30 dhe dalengadale rrugėt fillojnė me u
mbushė nė fillim me burra qė vėrshojnė nėpėr kafenetė e shumta.
Orari i tyre vijon deri kah ora 1 e drekės dhe masandej tė
ngopur me thashetheme politike, shamje, ngerrverre, gerrmerre
e tym duhani, nisen gjithė kapadaillek kah shpija qė tė hajnė
drekėn e varfėn qė ju kanė pregaditun gratė.
-
-
Ndėrsa gratė tanė ditėn e kalojnė
npėpėr radhat e gjata tė ēertifikatave, asistencės sociale apo
tė tregut tė Zdrales e Rusi. Si gjithnji tė gjithė pa pėrjashtim
kah ora 15 mbasdreke bijnė tė flejnė mė libėr familjet. Rrijnė
zgjuet vetėm macet e qentė shpijakė. Gjumi i mbasdrekes vijon
deri nė ora 19 pėr tė vijuar me dalje nė kafene apo ndjekeje
filmash serialė. . .
-
-
Njė herė nė Shkodėr e pyetėn nji
qytetar italjan se pėrse veriu i Italisė asht ma i pasun se
jugu. Ai u pergjigj duke buzėqeshė:veriu asht ma i pasun sepse
nuk flė gjumė nė drekė siē flen jugu. . . Po kush e dėnoi
Shkodrėn me "gjumė"?Kush ja bani kėtė "aktakuzė" djallėzorė e
vdekjeprurėse qytetit tim sa tė rrijė ditė natė nė gjumė apo tuj
pa filma serialė?Ku asht Shkodra qė ēohej nga gjumi qysh nė 3
mbas mesnate?Ku janė ata dugajxhitė e vjetėr tė cilėt qysh nadje
heret delnin me kova, gjygyma e lagca pėr me lagė sokakun?Ku
janė ato gratė fisnike e varzat impozante qė vraponin pėr nė
punė. Asht kthye nė terminal, asgja nuk prodhon, vetėm
konsumon. Ku janė ato rrugėt e Shkodrės qė vlonin nga njerzit
tanė ditėn e gjatė si dallgėt e detit. O Zot, ēa po ndodh me
qytetin tem. . . asht kthye nė sonnmambul. . .
-
-
2-Delenda Karthago!. . .
-
-
Dy mijė vjet ma parė ishte nė
Senatin Romak nji prijės qė thirrej Katoni Plaku, i cili ēdo
fjalim qė mbante e mbyllte me kėtė fraze latine qė pėrdorėm pėr
mestitull, qė don me thanė:ta shkatėrrojmė Kartagjenėn. Si pėr
ēudi, mbas dy mijė vjetėve, nji prijės rozė qė quhet Fatos
Nano, ka tetė vjet qė bėrtet:ta shkatėrrojmė Shkodrėn. Me tė
nji ndryshim, ndėrsa Katoni Plak bėrtiste pėrpara Senatit
publikisht, Fatosi ynė bėrtet vetėm nė mbledhjet e mbylluna tė
KPD-sė sė partisė sė tij. Huji i tij dhe i tanė partisė sė tij
me metropolin e veriut asht i vjetėr, por u ba ma evident
pas revolucionit evgjito-spiuno-fshataro-komunist tė vjetit 97.
Nė Shkodėr nė atė kohė, revolucionarėt me e kuq nuk mundėn me
ngritė Komitetet e Shpetimit, sepse nuk patrėn kėrrēikė.
-
-
Shkodranėt ua thyen turijt dhe ata
dy tre kriminelė tė liruem nga burgjet e hueja qė i prune pėr me
vra nė Shkodėr u asgjasuen ose u banė me ikė me bisht nder
shalė. Shkodranėt votuen bindshem pėr Partinė Demokratike. Ishin
votat e Shkodrės ato qė sollėn nė Parlament PD-nė, nė nji kohė
qė nė Tiranė, kjo parti humbi 19:0. Dhe kėtė Nanoja nuk ja fali
asnjiherė Shkodrės pas ardhjes nė pushtet.
-
-
Dy vjetėt e parė tė qeverisjes
rozė, Shkodra jetoi vetėm me krisma armėsh natėn dhe me zhurma
veturash pa targa ditėn. U dogjen dhe u vodhen shumica e firmave
tė huaja duke qitė nė rrugė tė madhe me mjiera punetorė. Pėr 8
vjet radhazi Shkodra pėrjetoi vetėm netė tė errėta, pa drita. U
mbyllėn dhe falimentuen me qindra biznese dhe varferia u ul
kambekryq nėpėr tryezat e shkodranėve.
-
-
Deri me 3 korrik 2005, kryeministri
vijoi tė bėrtasė fjalėt e Katonit Plak:ta shkatėrrojmė Shkodrėn.
Por ai harroi se Shkodra nuk shkatėrrohej, asht qyteti Feniks
qė ringrihet mbi hirin e vet. Mė kujtohen thaniet e Krajl
Nikollės, kuri i tha tė birit Princit Danil kur nji pjesė e
Shqipėrisė sė Veriut me Ulqi, Tivar, Hot e Grudė, Plavė e
Guci, me vendim tė Kongresit tė Berlinit po i aneksoheshin
Malit tė Zi. Princi Danil i tha tė Atit, Krajl
Nikollės:''Baba, meqė na erdhi zogu nė dorė, pėrse tė mos
kėrkojmė tė na japin edhe Shkodrėn?Krajl Nikolla qeshi dhe ju
pėrgjigj:"Po tė marrim Shkodrėn, pas dhetė vjetėsh, do tė na
marrė Shkodra ne dhe nuk ka me pasė ma Mal tė Zi. . . Shkodra
asht gropė e madhe e tė gllabėron. . .
-
-
3-Shkodrėn e ka bekue Zoti
-
-
Tashma de fakto qeveria Nano-infinit
ka ra. Na pastė marrė tė keqen. Qeveria e re e Partisė
Demokratike ka me u fokusue bindshėm ndaj metropolit tė Veriut,
pasi ky metropol pagoi nji haraē tė rėndė duke kenė bastion i
fuqishėm i bluve. Dhe Shkodrėn e ka bekue Zoti. Dikur nji
kronikan i njohun turk e pat krahasue deltėn e Bunės me nji
Bosfor tė dytė.
-
-
Bile Divani Perandorak turk nė
fillim shekullin e XX-tė kishte dhjetė projekte gjermane pėr
thellimin dhe rigjenerimin e ketij lumi qė pak kujt nė botė
Perėndia ja bani dhuratė si Shkodrės. Mos tė harrojmė se
mbarėsia e kėtij qyteti gjithnji ka fillue aty ku buron Buna,
tek kambėt e kalasė sė lashtė aty ku kishte strehėn Zoja e
Kėshillit tė Mirė. A do tė jetė nė gjendje qeveria e re
demokratike ta realizojė kėtė ėndėrr pėr ridimensionimin e
Bunės. Pa dyshim qė po, por jo me projekte diletantėsh. Me
projekte e fizibilitete teknicienėsh vendas e tė huej, tue
thithė donacione e kredi partnerėsh seriozė.
-
-
Shkodra ka disa prioritete ekonomike
qė me pak investimente financiare mund tė rikuperohen dhe tė
shndrrohen nė burime tė pastra monetare, biles fitimprurėse. Po
renditim disa syresh. Rrethi i Shkodrės para pak dekadave ka
qenė i pėrmendur pėr prodhimin dhe industrializimin e duhanit.
Me dhjetra mijėra hektarė kanė kenė sipėrfaqet duhanore. Ka pasė
nė eficiencė nji Fermentim Duhani dhe nji Fabrike Cigaresh. Sot
janė nė konservim. Duan vetėm nji rinim teknollogjie dhe
prodhimi tė rifillojė, biles ta tejkalojė edhe atė tė ma
parshmin.
-
-
Po pėrse rrihet duarkryq. Sepse
dikujt atje nė Tiranė i ka leverdisė qė me mbyllė fabrikat e
duhanit nė Shqipėri dhe me fillue importin me fqinjėt, pėr
llogari tė mafias rajonale. Po tė sheqosh Bursėn Europjane,
vėren se Maqdonia dh Mali i Zi pėrfaqsohen nė kėtė Bursė me dy
dhe tre zera, ndersa vendi ynė jo. Me duhan ėshtė kuotuar
Maqedonia dhe jo Shqiperia. Prandaj ne nuk na lejohet qė tė
eksportojmė duhanin. Po kėshtu dhe me bakrin. Shkodra ka nji
Uzinė Telash dhe nji Fabrikė Pasurimi tė Bakrit (nė Vau Dejės).
Tė dyjė nė konservim apo nė fillimet e nji joint venture tė pa
sigurtė.
-
-
Pėrsėri del barrierė Bursa Europjane.
Shqiperia nuk ėshtė e kuotuar nė kėtė organizėm financiar me
asnji metal, ndersa Mali i Zi pėrfaqėsohet me aluminin.
Pėrse?Nė tregun e fruta perimeve tė qytetit tonė domatet blihen
me nga 10 lekė kilogrami, pjeshkat me nga njizet lekė dhe
shalqini nė kėtė periullė me 8 lekė. Fshatarėt nuk po nxjerrin
as lekėt e transportit pėr me pru mallin deri nė qytet. As
jonxhen e kalit tė karrocės qė ka prue produktet.
-
-
Mungon vetėm hapėsira ekonomike qė
me ba rivlerėsimin e mallit. Hekurudha nderkombėtare ėshtė,
magazinat janė, firmat tregtare egzistojnė, mungon vetėm nji
hapėsirė qė me e vu nė lėvizje kėtė ingranzh dhe ky mall mos me
u shitė ma me dhjetė cent kilogrami por me nji dollar a euro nė
tregun transeuropjan. Ky treg prej Shkodret asht fare afėr. Ndaj
i kena thanė dhe i thona qeverisė sė re demokratike dhe
Berishės:nė Europė kena me hy nga Hani i Hotit dhe jo nga
Kakavija. Prandaj i kena thanė qeverisė sė re:me sy nga Shkodra.
. . dhe jo nga Athina. . . Shkodrėn e ka bekue Zoti.
-
-
4-Nga Kroni i Kadukut tek bregu i
Rrjollit
-
-
Nė fillim tė shekullit tė XX-tė,
Hasan Efendi Kadukut, dentistit tė vjetėr tė Shkodrės, i
sėmuret bashkėshortja. Nuk la vend nė Europė pa kėrkuar sherim.
Ma nė fund, kur shkoi nė vendet klimaterike tė Zvicrrės, nji
profesor i tha:kot jeni lodhė me ardhė deri kėtu, malet e
Zvicrės i ke nė Theth dhe i tregoi hartėn. Qė ahere Hasan
Efendija, me bashkėshorten erdhėn nė Thethin e virgjėr, nė atė
klime tė rradhė.
-
-
Nė Theth edhe sot e kėsaj dite, ka
nji krue ndanė rrugės qė quhet Kroni i Kadukut, qė vazhdon tė
rrjedhė ujė brilant. Ne si gazetė disponojmė pasaportėn e Hasan
Efendi Kadukut i cili ka udhetuar pothuej nė tė gjitha shtetet
europjane deri edhe nė Rusi. . . Po sa zona klimaterike si
Thethi ka rrethi i Shkodrės?Po pėrmėndim disa syresh si Boga me
Okolin, Razma, Qafa e Bordolecit deri nė Vermosh e po mbarojmė
tek Krebajt nė Tarabosh krejt afėr Shkodrės.
-
-
Po plazhet nė liqen e det si Shiroka
deri nė Zogaj dhe Velipoja qė fillon nė Pulaj e mbaron nė
Rrjoll. Janė plazhe tė pa pėrsėritshme qė me pak investime ma
tepėr infrastrukturore mund tė kthehen nė burime fitimi tė pa
llogaritshme nga turistėt e ndryshėm. Le tė marrim shėmbull nga
Ulqini nė Malin e Zi i cili ēdo vit akomodon mbi gjysėm milioni
turistė, pa pėrmėndė kėtu Tivarin, Sutomoren e Budvėn, tė
cilat lidhen me boten me det, me aeroporte gravitante, me
hekurudhė dhe me rrugė magjistrale. Vetėm 25 kilometra rrugė
magjistrale dhe nji port i vogel nė Pulaj i duhen Velipojės qė
tė vėrshojnė me mijėra e mijėra turistė tė huaj. Vetėm kėshtu
ato mallrat bujqėsore qė pėrmėndėm nė fillim tė shkrimit nuk do
tė shiten mė me 10 cent kilogrami, por do tė perpunohen dhe
riciklohen me 20 fishin e ēmimit. Nga turizmi do tė fitojnė tė
gjithė.
-
-
Sikur nė ēdo vit gjatė verės, nji
gjysėm milioni turistė tė vizitojnė vetėm dy orė Shkodrėn dhe sė
paku tė harxhojnė nga 20 dollarė mesatarisht, nė tregun
shkodran vetėm nga vizitorėt do tė hyjnė 10 milion dollarė nė
tre muaj verė. Nuk janė pak, pėr tė zgjuar nga gjumi nji qytet
si Shkodra me 130 mijė banorė. Por mbi gjithēka ėshtė rendi dhe
qetėsia qė duhen rivendosė pa hezitim. Ja nji fakt kuptimplotė.
Gjatė restaurimit tė shtepisė sė vjetėr tregtare tė Lukajve,
miku i gazetes tonė Agron Luka, kur po prishte suvatė e shumta
nė mur, gjeti nji tabelė metalike qė bėnte fjalė se ajo shtepi
ishte e siguruar qė mė vjetin 1831 nė Trieste. E rivendosi.
-
-
Pothuaj tė gjitha shtepite e vjetra
shkodrane siguracionet kanė nji datim vjetor, atė tė vjetit
1831, vit ky qė pėrkon me me ikjen pėr nė Ankara tė Vezirit tė
Fundmė Bushatli, Mustafa Pashės. Kjo tregon qė nga ky vit
shkodranėt nuk patėn mė rend dhe qetėsi, ndaj u ēuan me sigurue
shtepijat. Qė nga ky vit fillon asfiksia graduale e tregut tė
njohun shkodran, mos tė harrojmė se Pazari i Vjetėr i
Shkodrės, vinte i dyti nė perandorinė turke, pas atij tė
Stambollit. Nga Buna pėr nė portin Venecjan gjatė sundimit
pothuej shekullor tė Bushatlijve, janė tė dokumentuara
eksportet e mijėra e mijėra tonė vaj ulliri, duhan, lėkurė,
verėra etjerė.
-
E sot Shkodra ka tre pika kalimi
kufiri me doganė tė rregullt, nė tė ardhmen mund tė shtohet
edhe nji nė Urėn e Bunės pėr transportin liqenor.
-
-
5-Nė vend tė mbylljes, nji batutė
nga Nexho Shabani
-
-
E ejte, ora 23. 30 e darkės.
Shkodra ime flė gjumin e saj tė detyruar. Edhe 20 ditė Shkodra
bėn "punėn e detyruar"tė gjumit tė thellė. Ura Dervishbeg qė
lidhė Parrucėn me Isa Boletinin buis ngadalė me baret e saj
elegantė. Nė Barin e Ri tė Gazetės "Shkodra" kam xanė vend
jashtė me disa miq. Papritun nė rrugė ēfaqet si Konti Drakula,
Nexho Shabani, i cili asht mėsue ēdo natė vjen dhe merr
krikllėn me birrė Kaon nga unė, nė kėmbim tė batutės sė ditės.
. Qetė-qetė zė vend nė cepin e tavolinės, patjetėr i lodhun nga
replikat e fundit me Paulin Selimin, sepse Paulini ja thur
vargjet dhe i ban batutat dhe Nexhoja si zakonisht ja "vjedh",
prandej janė nė grindje tė vazhdueshme si SHBA me Irakun.
-
-
-Mirėmbrama o Ar-mė drejtohet
Nexhoja.
-
-Mirsevjen o Humoristi
Mbarėkombėtar-i pėrgjigjem tue porositė kamarjerin me pru Kaonin
e Nexhos.
-
-Nexho, dona prej tejet batutėn e
fundit paszgjedhore-i drejtohen miqtė. Nexhoja zgurdullon sytė
qė i shkelqejnė nėn neonėt e bardhė dhe tuj ju marrė goja
fillon:
-
-Gjjjjatė 8 vjetėve qė qeverisi
Ffffatos Nanoja tė gjithė shqiptarėt patėn nji portofol, edhe
atė e kishte bashkėshortja e kkkkkryeministrit, Xhoana, ndersa
kur ka qeverisė Pppppartija Demokratike nji herė e nji kohė,
at'here kanė pasė edhe qent e rrugės portofol e jo ma
njerėzit!!!
-
*Autori asht botuesi i
Gazetės "Shkodra"
|
|