Mbi debatin për Nënë Terezën

21 tetor 2003 / TN

Hans-Joachim LANKSCH*

Merre me mend, o lexues i dashtun dhe i padashtun: si do kishte kenë puna po të mos kishte kenë e lumja Nanë Terezë me prejardhje shqiptare, por do të kishte kenë, ta zamë, belgjiane, tailandeze a senegaleze? A do ishte bâ në botën shqiptare gjithë ky xhumbus (rrëmujë) rreth saj? Gazetat dhe revistat shqiptare nuk do kishin ngre gjithë atê pluhur rreth prejardhjes së saj. Nuk do të ishin përzie në garë për monopolizimin e etnicitetit të saj, as maqedonasit dhe as aromunët. Dhe as shqiptarët nuk do ishin ngulë kambë me marrë pjesë në kacafytjen e padenjë për përvetësimin kombtarist të femnës zemërgjanë, e cila kurrën e kurrës s’bante pyetje për kombsinë e ndonji nevojtari...

Shkrimtarët, krijimtaria e të cilëve lulëzote në parrizin e kuq dhe, të cilët asokohe flakshin baltë e vner mbi kishën dhe klerikët, tash nuk do kasnecojshin zanin e ”murgeshës shqiptare”. Pendat e tjera shqiptare nuk do përhapshin fraza bajate simbas të cilave me lumnimin e Nanë Terezës ”nderohet populli shqiptar”, ose u nderuekan gjithë nanat shqiptare. Do mungote dhe fraza për ”bijën shqiptare”. A propos: Nanë Tereza ka kenë e bija e Drane dhe Kolë Bojaxhiut dhe e absolutisht askuj tjetër.

2.
Merre me mend, o lexues i dashtun dhe i padashtun: nji vepër e shkrimtarit serb me prejardhje rumune, Vasko Popa, do përkthehej nga origjinali serb në gjuhën italiane dhe prej përkthimit italian do përkthehej në rumanishte. Dhe, prej versionit rumanisht do përkthehej prapë në gjuhën e originalit, në serbishte pra. E çuditshme, apo…? Kuptohet, nji gjâ e tillë nuk bâhet me Vasko Popën. Ama me Nanë Terezën, po.

3.
Merre me mend, o lexues i dashtun dhe i padashtun: nji figurë kolosale, jo djalok a çupërlinë e tipit flutur njiditore, kishte me dalë me mendime dhe vepra përmbytëse, revolucionare, dhe shoqnia e pushteti kishin me ia dhanë asaj figure gjiganteske jo dënimin e zakonshëm me heshtje, persekutim, ndalim, burgim etj., por kishin me ia trumbetue asaj emnin, kishin me e lavdue dhe dekorue, kishin me ia ngritë përmendore, kishin me ia organizue konferenca llafazane, kishin me organizue koncerte, estrada dhe çdo gjâ tjetër qi âsht në kundërshti të plotë me misionin e ksaj figure, e cila shquhet nga modestia, përulësia dhe gatshmënia e papërfytyrueshme për me shërbye. Pushteti dhe shoqnia kishin me monumentalizue, muzealizue, betonizue dhe, në fund të fundit, fosilizue mesazhin revolucionar të aso figure shekullore. Metodë kjo e padështueshme për me e mbytë thalbin e vërtetë të mesazhit revolucionues të figurës në fjalë vigane.

4.
Shko njiherë, o lexues i dashtun dhe i padashtun, fjala vjen, në Bushat a ndonji fshat tjetër mbas shtatdheteshtatë maleve, dhe shiko mjerimin e njerëzve atje. Dhe, shiko gjithë ato koncerte, spektakle, festime hijëranda. Dhe mendohu a e paskan marrë veshtë mirë se ku e kishte fjalën figura e naltpërmendun, e cila jetote simbas fjalës së Jezu Krishtit: ”Mâ i madhi ndër ju duhet me u sjellë sikur ai t’ishte mâ i vogli; udhëhjekësi sikur t’ishte shërbyes”.

5.
Merre me mend nji figurë me peshë nga bota fetare, me vulë fetare dhe të brumosun krejt e krye nga besimi fetar. Dhe merre me mend se ktê figurë fetare, e cila i jepej me mish e me shpirt shërbimit të të vorfunve, mbasi në kta të vorfunit e shihte vetë Zotin, sikur ta kenë zhveshë nga gjithë kjo të kenët figurë fetare tue e quejtë ”humaniste shqiptare”. Kshtu, merre me mend nji grue me drejtim të përgjithshëm fetar, ku veçorinë themeltare e paskan kthye në ”humanizëm”. A ngjajnë gjana të tilla? Po, merre veç të lumen Nanë Terezë.

*Autori është përkthyesi i Martin Camaj

Shkrimin për botim në Trepca.net e dërgoi më 21 tetor 2003 , z. Çerçiz Loloçi.