|
-
8 tetor 2003 /
Fatlind SADRIU
-
-
Fillimi i bisedemeve ne
mes zyrtatreve kosovare dhe serb paraqet mbarimin e nje etape te
involvimit te drejteperdrejt nderkombetare ne Kosove dhe fillimin e
nje etape te re, asaj te asistences, inicimit dhe patronimit te
kontaktit te drejteperdrejt ne mes paleve negociuese
(kosovareve dhe
serbeve).
-
-
Per
faktorin nderkombetare, e posaqerisht ate Europian, kjo eshte vetem
nje hap me tutje ne drejtim te zevendesimit te faktorit amerikan ne
Ballkan, por fenomeni qendron ne ate, se pa marr parasysh fazen e
pjekurise politiko-ushtarake te cilen Unioni Europian me cdo kusht
po perqit ta inauguroj, vula e suksesit apo mosuksesit te cfardo
marreveshje politike se paku sa i perket Ballkanit ka qene dhe do te
mbetet amerikane. Arsyet per kete duhet te shikon ne kontekstkin
historik ate politike dhe strategjike.
-
-
Ne suazat
e ketyre konteksteve perfshihet edhe qeshtja e statusit
perfundimtare te Kosoves dhe bisedemit per ceshtje teknike qe do
mbahen ne Vjene, por duhet mos harruar se bisedimet e Vjenes jane
yvertyre dhe precedan i definimit te statusit perfundimtare te
Kosoves, andaj edhe qasja e faktorit politik kosovar ndaj ketij
dialogu duhet te jete e konsoliduar dhe unike, sepse cfaredo
deshtimi, qofte edhe teknik do te ishte ne disvavor te statusit te
ardhsem te Kosoves dhe ne invergjence te politikes dispasionative
europiane lidhur me kete problem.
-
-
Dialogu
eshte mjet i zgjidhjes se konvergjencave dhe tolerances, mirepo ne
kontekst te paterneve dhe interesave kombetare te Kosoves, edhe
anashkalimi apo ignorimi i tij i perkohshem, nuk duhet te gjykohet
si qendrim ekstrem dhe i disbalancuar. Arsyet pse duhet shikuar
dialogun si hap pozitiv qendrojne ne disa aspekte;
-
-
1. Qe ne
menyre dhe maturi politike ti dokumntohet opinionit nderkombetare
se Kosovaret jane te gatshem per dialog dhe se Kosova tani me ka nje
strukture te balancuar te qeverisjes e cila eshte e afte per
negociata dhe perfaqesimin e saj ne arenen nderkombetare.
-
-
2.
Delegacionet negociuese do te kene nivel te njejt te perfaqesimit,
qe ne sinopset diplomatike paraqet akt ireversibil te realitetit te
ri ne rajon, cka do te thote se perkrah deklaratave naive te z.
Qoviq se kemi te bejme me dialog ne mes te USMZ dhe krahines se
KM, Kosova tani me ka status te njejt negociues.
-
-
3. Kosova
tani me ka nje hirearki te modifikuar shteterore, perfshire ketu
edhe kontrollin mbi shumicen e sherbimeve shtetrore. Cfaredo
modaliteti i propozuar apo e arritur ne sferen e personave te
zhdukur, sherbimeve publike, qeshtjeve sociale e ekonomike eshte
ambiguitet i rendsishem per te ardhmen e Kosoves.
-
-
4.
Interesi imediat i Kosoves, kredibilitetit ndekombetare dhe
manifestimi me cdo kusht i pjekurise politike dhe barres qe e
percjelle ate, nga ana e udheheqesise kosovare, kerkon qe ne tryezen
e bisedemive te incohen dhe gershetohen qeshtjet nderkufitare dhe
ato qe permbajne ollupse signifikante diplomatike dhe prezantojne
shkallen e tolerances dhe diversitetit racor e religjioz, si
elemente keto tejet te rendesishme te nje shteti ne arenen
nderkombetare.
-
-
- Siguria
dhe definimi i statusit te Serbeve Kosovare; njohja e statusit
special te minoritetit si dhe i shtetasve serb qe deshirojne ti
vizitojne ata ne Kosove.
-
-
- Statusi
dhe mbrojtja e patundshmerise serbe, monumenteve kishtare. Pa marre
parasysh numrin e ardhshem te serbeve ne Kosove, monumentet dhe
kleriket kishtare duhet te jene aty, me mundesi te vizites nga an e
besimtareve ortodoks.
-
-
- Definimi
i kufijve, pikave kufitare dhe zonave te qarkullimit te lire, si
dhe,
-
-
- Statusi
i kosovareve me qendrim te perhershem ne Serbi.
-
-
Kembgulja
qe cdo delegacion kosovare te kete vulen e organeve legjitime te
kosoves nuk do te thote refuzim i dialogut por vetem mos gadishmeri
e perkohshme e te negociuarit dhe komfort negociues para cdo lloj
involvimi..
-
-
Perkrah
aspekteve pozitive te te negociuarit, vakumet momentale te sistemit
ligjevenes dhe ekzekutiv te Kosoves si pasoj e reluktances se disa
qarqeve te UNMIK-ut dhe konvergjencave jo te duhura te faktoreve
politike, bejne qe fillimi i negociatave ne Vjene te kete nje doze
te intuitetit, sidomos ne kontekst me te ardhmen e statusit te
Kosoves.
-
-
1. Dialogu
i kushtezuar nga faktori nderkombetare do te ishte po aq i demshem
per te ardhmen e Kosoves, sa edhe refuzimi me cdo kusht i dialogut.
Kosova edhe pse ka nje hirearki shtetrore aktivene,ne krahasim me
Serbine ajo nuk ka nje status te njejte nderkombetare dhe nje
perfaqesim dhe mbrojtje te interesave ne sferen nderkombetare.
-
-
2. Poltika
serbe ka tendence qe dialogun e filluar per qeshtje teknike ne
menyre slajtizuar ta percjelle ne dialog te statusit perfundimtare
te Kosoves, duke zhvleresuar keshtu Rrezuloten 1244, ku qeshtja e
statusit perfundimtare te Kosoves parashihet te rregullohet ne KS e
KB dhe ne anen tjeter fuqizimin e preambulles kushtetuese ku Kosova
eshte pjese legjitime e USMZ (tani me, ne menyre parciale e
proklamuar nga z. Qoviq).
-
-
Andaj pa
nje detajizim te agjendes negociuese dhe te pergjegjesive nga ana e
strukturave ndermjetesuese, me theks te posaqem faktorit amerikan,
cdo dialog eshte gjykuar te deshtoje.
-
-
3.
Egziston rreziku plasabel qe qarqe te ndryshme europiane te cilat me
cdo kusht po perpiqen ta minojne dhe ilegjetimojne involvimin
amerikan ne bote dhe europe, qeshtjen e Kosoves mund ta perdorin si
nje preteks disent, sidomos kur kem parasysh se Serbia ndodhet ne
sferen e tyre te interesit (Kanali 10), ndersa Kosova dhe shtetet e
ballkanit jugore ne ate amerikane, (Kanali 8).
-
-
Kjo eshte
sfida e pare serioze e udhheqesise kosovare, ku ne menyre repugnante
duhet te deshmoje pjekurine e saj dhe aftesine qe ne menyre te
pavarur ne kontekst politike dhe diplomatike te krijoj vizionin dhe
te ardhmen e Kosoves.
-
-
Sferat dhe
modalitetet e te vepruarit sot jane te ndryshme me ato te para pese
viteve(bisedimet e Rambujese), e me to edhe administratat dhe
agjendat nderkombetare, andaj cfardo intuitet dhe hezitim i
praqitjes unike para faktorit nderkombetare, te tille cfare
delegacioni kosovare e krijoi gjate bisedimeve te Rambujese, mund te
reflektohen negativisht ne statusin e ardhshem te Kosoves.
-
-
-
-
Fatlind Sadriu
-
-
Student i Fakultetit Juridik dhe i
Fakultetit te Studimeve Nderkombetare/Diplomacise, Universiteti i
Adelaidit, Adelaide, Australi.
-
-
Undergraduate student of law (School of
Law) and undergraduate student of international studies/diplomacy(
School of International Studies/Diplomacy), University of Adelaide,
Adelaide, Australia
|
|
